Uitdagingen in de sector ombuigen in kansen en krachten bundelen, is de sleutel voor de toekomst van de tuinbouw. “Alleen door samenwerking kunnen we oplossingen ontwikkelen die niet alleen de sector, maar ook de samenleving als geheel ten goede komen,” legt Hugo Paans uit.
De Nederlandse tuinbouwsector staat voor grote uitdagingen. Energieprijzen fluctueren, duurzaamheidseisen worden strenger en technologische ontwikkelingen zoals AI veranderen de manier waarop we werken. Maar in plaats van deze uitdagingen als belemmeringen te zien, bieden ze juist kansen voor innovatie en samenwerking. De sleutel tot een duurzame toekomst ligt in het bundelen van onze krachten. Alleen door samenwerking kunnen we oplossingen ontwikkelen die niet alleen de sector, maar ook de samenleving als geheel ten goede komen.
Momenteel werken we als bedrijven binnen de tuinbouwsector veelal op onszelf. Individuele innovaties en technologieën worden los van elkaar ontwikkeld en toegepast. Dit leidt tot inefficiënties en gemiste kansen. Denk bijvoorbeeld aan klimaatbeheersing in kassen. Apparatuur en systemen functioneren vaak onafhankelijk, terwijl een geïntegreerde aanpak veel meer zou opleveren. Als we data delen en technologieën op elkaar af te stemmen, kunnen we slimmer omgaan met energie, water en grondstoffen.
Energie is een heet hangijzer binnen de sector. Niet alleen zijn de kosten hoog, maar de publieke opinie hebben we ook niet mee door het hoge energieverbruik van de tuinbouw. Dit vraagt om een andere benadering. De zomerzon levert bijvoorbeeld een overvloed aan warmte die we kunnen oogsten en opslaan in de bodem. In de winter kan diezelfde warmte weer worden gebruikt, niet alleen voor de kassen maar ook om huizen in de omgeving te verwarmen. Zo geven we de samenleving niet alleen voedsel of bloemen, maar ook warmte. Hiermee voegen we nog meer waarde toe aan de samenleving en kunnen we een positief imago creëren.
Om zo’n transitie te maken, moeten we als bedrijven over onze eigen belangen heen kijken. Door het clusteren van toeleveranciers kunnen we gezamenlijk innovatieve oplossingen ontwikkelen, waarbij kennisdeling en vertrouwen essentieel zijn. Een voorbeeld hiervan is een samenwerking tussen kassenbouwers, klimaat- en installatiespecialisten, grondbewerkings- en teeltvloerbedrijven en overheidsinstanties. Alleen door gezamenlijk een breed gedragen concept te ontwikkelen, kunnen we écht stappen vooruit zetten.
- Hugo Paans -
Deze manier van samenwerken vereist een andere mindset. Het draait niet om samenwerken vanuit eigenbelang, waarbij elke partij probeert zoveel mogelijk voor zichzelf binnen te halen. Dit gaat vaak ten koste gaat van de ander en leidt meestal tot een uitkomst waarin beide partijen uiteindelijk te weinig overhouden. In plaats van te vechten om een kleine appeltaart, moeten we samen een grotere appeltaart bakken, zodat iedereen er profijt van heeft en er een echte win-win situatie ontstaat.
Nederland heeft een unieke positie in de tuinbouw. We beschikken over beperkte ruimte, maar juist daardoor zijn we gedwongen om innovatief te denken en efficiënter te werken. Door samen te werken, kunnen we onze koploperspositie behouden en versterken. Netwerkbijeenkomsten, het delen van nieuwe technologieën en een integrale benadering met de overheid zijn hierbij onmisbaar.
Uitdagingen en crisissen hebben in het verleden bewezen juist een katalysator voor groei te zijn. De economische crisis van 2008-2009 en de coronapandemie dwongen bedrijven om buiten de gebaande paden te denken. De jaren na deze crisissen bleken veelal betere jaren dan voorheen. Ook nu kunnen we deze uitdagingen aangrijpen om de sector sterker, duurzamer en toekomstbestendig te maken. De vraag is niet óf we moeten samenwerken, maar hoe snel we deze omslag kunnen maken.
Hugo Paans is directeur-eigenaar van ErfGoed te Moerkapelle. Dit artikel vertolkt zijn visie en opinie op de tuinkomst van de tuinbouwsector.