Onder de loep: de kwaliteit en risico’s van 4 waterbronnen voor telers

Telers maken op hun bedrijf gebruik van water uit diverse bronnen. Hemelwater is het meest gangbaar, maar daarnaast wordt ook wel bronwater, leidingwater of oppervlaktewater ingezet. Al deze waterstromen hebben hun specifieke kenmerken en voor- en nadelen. Ruud Schulte, verantwoordelijk voor Sales, Innovaties en R&D bij Van der Ende Group, licht toe waar u als ondernemer op moet letten en waar de risico’s liggen. Daarnaast benadrukt hij dat het zaak is om in te zetten op risicospreiding én om regelmatig metingen en analyses uit te voeren.

De diverse waterbronnen nader toegelicht: 

Hemelwater

“Hemelwater, ofwel regenwater, is de meest ideale waterbron voor telers. En vormt voor veel ondernemers ook de primaire bron. Andere waterbronnen zijn in principe allemaal ‘secundair’”, geeft Ruud Schulte aan. “Het voordeel van hemelwater, dat meestal wordt opgevangen in een bassin, is onder meer dat dit gratis is. Daarnaast is de EC laag en zit er weinig natrium in. Dit stelt telers in staat om zelf de gewenste nutriëntensamenstelling toe te voegen.”

Een nadeel van hemelwater is volgens de waterspecialist dat dit niet altijd beschikbaar is en ook niet in de juiste hoeveelheden. “Daarnaast bestaat, bij wateropslag in een bassin, kans op bacterie- en algengroei. Ontsmetten is dan een must, voordat het water de kas in gaat en bij het gewas komt.”

Bronwater

Telers maken soms ook wel gebruik van bronwater, dat ze oppompen uit de bodem. Het grote nadeel hiervan is volgens Schulte dat bronwater vaak een hogere EC heeft, en ook dikwijls te veel natrium en bicarbonaat bevat. “Wanneer dat het geval is, moet je het water ontzouten voor gebruik; pas daarna kun je de gewenste nutriënten toevoegen. Ontzouten is mogelijk door middel van omgekeerde osmose. Bronwater wordt doorgaans alleen ingezet als noodgreep, in gebieden waar weinig regen valt of slechts beperkte opslagcapaciteit voorhanden is.” 

Wanneer het bronwater wel van goede kwaliteit is, is ontzouten niet nodig. En hoewel bronwater meestal vrij is van schadelijke bacteriën, virussen en schimmels, is het verstandig om dit ook te laten checken.

Leidingwater

Ook leidingwater wordt soms ingezet in de tuinbouw. Een groot nadeel van dit type water is volgens Schulte dat dit doorgaans veel ballastzouten bevat en dat sprake is van een hoog natriumgehalte. “Wanneer je als teler alleen leidingwater inzet, loopt de hoeveelheid natrium in je drainwater te zeer op. Om dit te voorkomen is de inzet van omgekeerde osmose (RO) een must. Hier hangt een kostenplaatje aan, daarnaast moet je natuurlijk betalen voor iedere kuub leidingwater die je afneemt. Hierdoor is leidingwater relatief duur om te gebruiken.”

Met behulp van de High Performance Omgekeerde Osmose (HPRO)-installatie van Van der Ende Group kunnen de operationele kosten volgens de waterspecialist flink worden gereduceerd. “De HPRO heeft namelijk minder leidingwater nodig voor eenzelfde productie als een standaard RO-installatie. Daarbij kan het systeem een recovery tot wel 95 procent behalen en is de installatie 30 tot 40 procent energiezuiniger dan reguliere RO-installaties.”

Oppervlaktewater

In landen als Zuid-Korea en de Verenigde Staten is de inzet van oppervlaktewater – water uit bijvoorbeeld rivieren of grote meren - heel normaal. De kwaliteit hiervan is volgens Schulte sterk afhankelijk van de locatie en van het seizoen. “Dit probleem is te tackelen door diverse filtratiestappen te doorlopen. Je begint met ultrafiltratie. Hierbij worden alle ziekteverwekkers en niet-opgeloste delen uit het water gefilterd. Daarna is de inzet van omgekeerde osmose noodzakelijk, om zo alle zouten en opgeloste delen c.q. nutriënten uit het water te halen.”

Voorkom problemen met water; kies voor risicospreiding

Ruud Schulte benadrukt dat het cruciaal is dat telers alert zijn op de kwaliteit van het aangevoerde water en de risico’s hieromtrent. “In de praktijk zie ik echter vaak dat ondernemers hier vaak nog onvoldoende mee bezig zijn”, geeft hij aan. “Belangrijk is daarnaast dat je als teler een back-up hebt, wanneer een bepaalde waterstroom onverhoopt niet of onvoldoende beschikbaar is. Wed dus niet op één paard, maar kies voor meerdere bronnen. Want de gevolgen van een watertekort zijn logischerwijs cruciaal: dit is meteen desastreus voor je gewas.”

Hij geeft aan dat het ook belangrijk is om op andere vlakken risicospreiding te creëren. “Kies bijvoorbeeld voor twee kleinere in plaats van één grote omgekeerde osmose-installatie. Valt een installatie stil, dan kun je toch nog je water zuiveren.”

Metingen en analyses voor optimale nutriëntengift 

De waterspecialist geeft ook aan dat het belangrijk is om de EC en de pH van het inkomende water te meten, zodat je hier als ondernemer je nutriëntengift op kunt aanpassen. “Dit kan eenvoudig met een EC- en pH-sensor. Een dergelijke sensor geeft echter alleen inzicht in de totale EC, niet in de specifieke nutriënten in het water.

Om daar zicht op te krijgen is het zaak om regelmatig een monster te nemen van het inkomende water en dit te laten analyseren in een laboratorium. Dat helpt om je bemestingsrecept te finetunen. Overigens staat ook hergebruik van voedingsstoffen en drainwater steeds meer in de belangstelling; dit wordt in meer en meer landen wettelijk verplicht.”

Meer lezen over water management? Download onze whitepaper over water!